Thanh toán liên ngân hàng là gì

Thanh toán liên ngân hàng là gì? Thanh toán Liên ngân hàng được hiểu là hệ thống thanh toán giữa các tổ chức tài chính tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển tiền hay thực hiện các nghĩa vụ khác trên cơ sở thanh toán gộp hoặc thanh toán ròng. 

Ngân hàng là tổ chức tài chính chịu trách nhiệm điều chỉnh dòng chảy tiền tệ vào các hoạt động khác nhau. Đôi khi lượng khách hàng chuyển tiền, rút tiền tăng lên đột ngột khiến ngân hàng không thể xoay sở nguồn tiền để cung ứng cho nguồn cầu đột biến này.

Bạn đang xem: Thanh toán liên ngân hàng là gì

2 yếu tố chính của thanh toán liên ngân hàng

Chuyển giao thông tin

Yếu tố đầu tiên là vấn đề chuyển giao thông tin giữa người thanh toán và ngân hàng nhận tiền. Việc thanh toán được bắt đầu bằng việc truyền đi một lệnh thanh toán hay tin nhắn yêu cầu thanh toán cho người nhận.

Về nguyên tắc, thông điệp thanh toán có thể là chuyển khoản tín dụng hay chuyển khoản ghi nợ. Mặc dù trên thực tế thì hầu hết các hệ thống thanh toán đều chuyển tiền từ ngân hàng của người thanh toán (ngân hàng gửi) đến ngân hàng của người nhận tiền (ngân hàng nhận tiền).

Các tin nhắn thanh toán đều được xử lý theo quy tắc và quy trình hoạt động được xác định trước. Các thủ tục cần xử lý như: xác định, đối chiếu và xác nhận thông điệp thanh toán. Việc truyền đạt và xử lý các thông điệp thanh toán trong các hệ thống thanh toán có giá trị lớn thường được tự động hóa.

Yếu tố chuyển giao thông tin

Yếu tố quyết toán

Yếu tố quan trọng thứ 2 chính là quyết toán: Điều này có nghĩa là thanh toán thực tế giữa ngân hàng của người thanh toán và ngân hàng của người nhận tiền. Việc thanh toán hoàn thành nghĩa vụ của ngân hàng người thanh toán đối với ngân hàng người nhận tiền có liên quan đến việc chuyển nhượng. Giao dịch không thể được hủy ngang và mô tả thanh toán là kết quả quyết toán cuối cùng. 

Tóm lại, thanh toán liên ngân hàng có thể dựa trên việc chuyển biến số dư trên sổ sách của ngân hàng trung ương ( tức là tiền của ngân hàng trung ương) hay ngân hàng thương mại ( tức là tiền của ngân hàng thương mại). Trên thực tế việc thanh toán trong hầu hết các hệ thống thanh toán liên ngân hàng có giá trị lớn diễn ra trong các quỹ của ngân hàng trung ương.

Xem thêm: Tải Phần Mềm Pdf Cho Win 7, Download Pdf Reader For Windows 7

Yếu tố quyết toán

Các loại hệ thống thanh toán liên ngân hàng 

Hệ thống thanh toán liên ngân hàng có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau: 

Hệ thống thanh toán ròng và hệ thống thanh toán gộp 

– Trong hệ thống thanh toán ròng thì việc thanh toán chuyển tiền được diễn ra theo cơ sở các quy tắc và thủ tục của hệ thống. Vị thế ròng của một ngân hàng tham gia được tính dựa trên cơ sở song phương hoặc đa phương, nó bằng tổng giá trị của tất cả các khoản chuyển khoản mà ngân hàng này đã được nhận tính đến thời điểm cụ thể trừ đi tổng giá trị của tất cả các khoản chuyển khoản mà ngân hàng đã gửi đi. 

– Vị thế ròng tại thời điểm thanh toán có thể là vị thế ghi có hoặc ghi nợ ròng, được gọi là vị trí thanh toán ròng. 

– Hệ thống thanh toán ròng cho phép các khoản thanh toán có giá trị lớn, chủ yếu là hệ thống thanh toán ròng đa phương. Trong đó mỗi bên có trách nhiệm tham gia giải quyết vị trí thanh toán ròng đa phương của mình.

Hệ thống thanh toán ròng

Trong một hệ thống thanh toán gộp, việc giải quyết các khoản thanh toán diễn ra trên cơ sở giao dịch theo giao dịch. Điều ngày có nghĩa là không tính các khoản thanh toán ghi nợ vào các khoản tín dụng. 

Hệ thống giải quyết theo thời gian được chỉ định và thời gian thực

Hệ thống thanh toán liên ngân hàng cũng có thể được phân loại theo thời gian và tần suất thanh toán. Về nguyên tắc các hệ thống này có thể được chia thành hai loại là giải quyết theo thời gian được chỉ định và hệ thống giải quyết theo thời gian thực. 

– Hệ thống thanh toán theo thời gian chỉ định có nghĩa là quyết toán cuối cùng chỉ diễn ra đúng một lần vào cuối ngày xử lý, còn được gọi là quyết toán cuối ngày. 

– Hệ thống thanh toán theo thời gian thực được hiểu là hệ thống có thể thực hiện quyết toán cuối cùng trên cơ sở xử lý liên tục trong ngày. 

Hệ thống ngân hàng trung ương và hệ thống khu vực tư nhân

Hệ thống thanh toán liên ngân hàng đôi khi được phân loại theo việc chúng thuộc hệ thống ngân hàng trung ương hay hệ thống ngân hàng khu vực tư nhân. Sư phân biệt này thường phụ thuộc vào người sở hữu và vận hành hệ thống. 

Hiện tại có thể xác định hai loại “điển hình” chính là: 

– Hệ thống thanh toán ngân hàng trung ương sở hữu và điều hành. Trong đó ngân hàng trung ương cũng cung cấp các dịch vụ thanh toán liên ngân hàng 

– Hệ thống các ngân hàng khu vực tư nhân do một nhóm tư nhân sở hữu và điều hành. Trong đó, ngân hàng trung ương giữ vai trò là một đại lý thanh toán.

Hệ thống ngân hàng trung ương và tư nhân

Những rủi ro trong thanh toán liên ngân hàng

Hai rủi ro cơ bản mà những người tham gia vào hệ thống thanh toán liên ngân hàng thường gặp phải chính là rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản. 

– Rủi ro tín dụng thường đi kèm với sự vỡ nợ của một đối tác trong hệ thống. Đối tác này không thể đáp ứng nghĩa vụ đầy đủ về giá trị, khi đến hạn hoặc trong một thời điểm bất kỳ nào. Rủi ro này có thể bao gồm rủi ro mất đi lợi nhuận chưa thực hiện được từ các hợp đồng chưa thanh toán đối với các đối tác mặc định. Và quan trọng hơn là rủi ro mất đi toàn bộ giá trị giao dịch. 

– Rủi ro thanh khoản là các rủi ro mà bên đối tác sẽ không thực hiện nghĩa vụ thanh toán với giá trị đầy đủ khi đến hạn và thay thế vào một thời điểm không xác định sau đó. Điều này gây ảnh hưởng xấu đến vị thế thanh khoản dự kiến của người nhận. Sự chậm trễ này có thể khiến người nhận thanh toán phải bù đắp sự thiếu hụt bằng cách cấp vốn trong thời gian ngắn từ nhiều nguồn khác. Điều này dẫn đến sự tổn thất tài chính do chi phí tài trợ cao hơn, thậm chí là không thể trang trải sự thiếu hụt dòng tiền. 

Nguồn gốc chính dẫn đến các rủi ro này chính là:

– Thời gian giữa việc thực hiện giao dịch và kết quả hoàn thành cuối cùng

– Thời gian giữa việc hoàn thành hai giai đoạn của giao dịch tức là sự trễ hạn giữa thời hạn thanh toán và thời hạn giao hàng. 

Rủi ro trong thanh toán liên ngân hàng

Sự chậm trễ trong việc thanh toán có thể dẫn đến rủi ro tín dụng nếu hai chức năng của hệ thống thanh toán liên ngân hàng là truyền thông tin về khoản thanh toán và việc giải quyết khoản thanh toán không được xảy ra đồng thời. Vì vậy việc giải quyết sẽ được diễn ra sau khi thông tin đã được cung cấp. Chừng nào việc quyết toán cuối cùng chưa xảy ra, bất kỳ hoạt động thanh toán nào được thực hiện trên cơ sở các thông điệp thanh toán “chưa được xác thực” vẫn có khả năng dẫn đến rủi ro.

Chậm trễ thanh toán cũng có thể dẫn đến rủi ro thanh khoản. Cho đến khi hoàn tất việc thanh toán, ngân hàng không chắc mình sẽ nhận được khoản tiền thanh toán nào thông qua hệ thống thanh toán liên ngân hàng. Do đó có thể không chắc liệu thanh khoản của mình có đủ hay không. 

Tạm kết về thanh toán liên ngân hàng

Thanh toán Liên ngân hàng được hiểu là hệ thống thanh toán giữa các tổ chức tài chính tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển tiền hay thực hiện các nghĩa vụ khác trên cơ sở thanh toán gộp hoặc thanh toán ròng.